Redactioneel

Calvijn wint het van Darwin, zo stelde minister-president Jan Peter Balkenende in zijn toespraak tijdens de nationale herdenking van de Geneefse hervormer in Dordrecht, als het gaat om de aandacht in de samenleving voor hun herdenking. Toch is het nog maar de vraag of dat ook geldt voor hun impact op het publieke debat. De Calvijnherdenking heeft weinig scherpte, zorgt ook voor weinig debat. Calvijn lijkt een lieve, oude opa geworden – soms wat nukkig, maar ach, dat hoort erbij. We stammen van hem af, maar verder is het toch echt een man van een andere tijd en een andere wereld. Het lijkt wel alsof Calvijn alleen via zijn kleinzoon, Abraham Kuyper, nog vruchtbaar gemaakt kan worden voor deze tijd. In veel toespraken en artikelen – van Balkenende, maar zeker niet alleen van hem – gaat het al in de tweede alinea over Kuyper. Dat is een man van de moderniteit, hij heeft een Calvijn geschapen die ons kennelijk beter past. Nee, neem dan Darwin. Zijn naam alleen al creëert spanning en debat. Christelijke media pakken breed uit, theologen en natuurwetenschappers van allerlei kleur en faam scherpen de degens en betreden het strijdtoneel. Ieder met het besef: er staat wat op het spel. Dit gaat niet alleen over het begin van de wereld, maar over hoe wij ons tot de wetenschap verhouden; dit gaat niet alleen over Genesis 1, maar over hoe wij de Schrift lezen en toepassen. Daarbij wordt de hele kerkgeschiedenis te hulp geroepen. Calvijn mag dan ook weer een klein partijtje meeblazen, maar het is vooral de Oude Kerk die prominent naar voren wordt gehaald.

Omdat er over de patres, de vaders van de kerk, van alles wordt geroepen en – om het bovendien verwarrend te maken – ook nog eens geheel tegenstrijdige zaken, komen Henk Bakker en Stefan Paas in dit nummer met een grondig en tevens spannend artikel. Want hoe zit dat nu met de kerkvaders, laten ze ruimte voor zoiets als theïstische evolutie of hingen ze een 6x24-uur-scheppingstheorie aan? Het blijkt dat we de kerkvaders vooral binnen hun eigen context moeten verstaan, in debat met de Griekse en Romeinse filosofie van hun tijd. Tegelijkertijd wordt duidelijk dat we ondanks de grote afstand in tijd veel van hen kunnen leren, al was het maar hun principiële theologische huiver om het mysterie van de schepping te ontrafelen. Dat lijkt me een boodschap die bij zowel de rationalistische creationisten als de dito evolutionisten stevig moet inslaan.

Van de grote theologen uit de beginperiode van de kerk, naar een van de grote theologen van onze tijd. Met enige trots presenteert Wapenveld hier de eerste Nederlandse vertaling van een tekst van Miroslav Volf. Volf, opgegroeid in het communistische Joegoslavië en tegenwoordig theoloog aan Yale, heeft zich het afgelopen decennium ontwikkeld tot een van de toonaangevende theologen in het Angelsaksische taalgebied. Een van zijn thema’s is verzoening, waarbij hij zijn eigen ervaringen van vervolging en oorlog inbrengt en daardoor een nieuwe scherpte verleent aan het grote christelijke spreken over dit thema. Uitgeverij Buijten & Schipperheijn heeft het goede idee opgevat om in het najaar met een vertaling te komen van The End of Memory – en heeft Wapenveld de primeur gegund van een voorpublicatie. In dit artikel wordt de scherpte van Jezus’ oproep ‘Heb je vijanden lief ’ in al zijn radicaliteit beproefd.

Geweld vormt ook het thema van de reflecties van Jan Schippers naar aanleiding van Hans Achterhuis’ als beste filosofische boek van 2008 uitgeroepen Met alle geweld. Daarnaast brengen we natuurlijk de vertrouwde rubrieken: een meditatie, een column en enkele recensies. Wij hebben ons best gedaan, daarom rest ons slechts de wens: heb een mooie zomer!