Wapenveld

Als senator voor de SGP in een politiek cruciale tijd, het kabinet Rutte I had zijn stem in de Eerste Kamer nodig om overeind te blijven, kreeg Holdijk veel aandacht in de media. Hij was dat niet gewend en er ook niet van gediend. Het waren niet bepaald zijn gelukkigste parlementaire jaren. Politiek spel was hem vreemd. In interviews presenteerde Holdijk zich vooral als ‘Veluwse boer met een paar kippen en ganzen’ die zijns ondanks in de politiek terecht was gekomen. Holdijk cultiveerde dat vreemdelingschap een beetje.

Maar zo kent iedereen Holdijk wel. Overal wordt geschreven dat hij een markant man was. Stil, rustig, bezonnen. Man met verrassende standpunten ook. Een eenling. Iemand die zijn eigen spoor trekt door het leven. Zelfs in zijn eigen partij gold hij als een buitenbeentje. Ook in de Wapenveldredactie hebben wij elkaar met humor en plezier verhalen verteld waarin zijn bijzondere stijl en eigenheid centraal stonden. En dan valt op dat deze man in al zijn bescheidenheid wel ruimte innam bij mensen. Hij kon voor buitenstaanders een wat gedistantieerd voorkomen hebben (‘Hij was in het Haagse een van de laatste mensen die ik persoonlijk altijd ben blijven vousvoyeren’, zei minister-president Rutte), hij was in werkelijkheid zacht en mild in de persoonlijke omgang. Het is een man die wij willen eren. Juist vanwege die rust en bedachtzaamheid waaruit betrokkenheid op de wereld en op God sprak.

Holdijk mocht zich dan in de media presenteren als een boer uit Uddel die nou eenmaal rechten heeft gestudeerd en per ongeluk in ‘de coulissen van de politiek’ verzeild raakte, toch is dat geen gekoketteer geweest. Bladerend door de archieven van Wapenveld valt op dat hij de laatste jaren vooral over de teloorgang van het platteland heeft geschreven. Daarin beschrijft hij hoe de globaliserende economie doordringt tot op het platteland. Het boerenleven is onderdeel van een liberale markteconomie geworden. Boerderijen worden bedrijven waar geproduceerd wordt. Het heeft het boerenleven veranderd. Steeds minder grond is nodig voor dezelfde productie. Het leidt tot een intocht van stedelingen op het platteland. Met alle gevolgen van dien voor dorpsculturen. Holdijk beschrijft het met een zekere zakelijkheid. Beducht voor goedkope nostalgie. Maar dit hele proces heeft een leefstijl aangetast die hem lief was en waar hij voor stond. Het heeft soms ook geleid tot onrecht, iets wat Holdijk hogelijk verontwaardigde. Dan kon in hem een heilige toorn naar boven komen.

Tijdens onze laatste redactievergadering realiseerden wij ons dat dat ‘boer uit Uddel zijn’ van Gerrit ons het meest dierbaar is. Natuurlijk hij was ook een vaardig vertolker van het gedachtengoed van Van Ruler; in diens geest was hij ‘theocraat’, levend vanuit de belijdenis dat God regeert en ervarend dat deze schepping meer is dan louter materie die bewerkt moet worden door mensen. Hij wist veel. Leverde zinnige bijdragen aan debatten en reflecties. Maar hij was vooral een boer. Iemand die zijn eigen subject zijn niet tot middelpunt van het bestaan verheft, maar iemand die leven en werken afstemt op wat de grond en het leven van hem vragen. Iemand die temidden van al het kunstmatige en gefabriceerde op zoek was naar het leven zelf en kon leven met het geheimenis van dat leven. Iemand die op welhaast klassieke wijze weet had van Gods verbondenheid met zijn schepping. Daarvoor hoefde hij niet ‘the global village’ over, maar had hij genoeg aan Uddel.

OXFORD STREET

Alles kan veranderen in een dag
als de auto’s gaan grazen in de straten,
mooie glanzende koeien, zwarte schapen
en de verkeerslichten staan groen op gras.

Engelen als cowboys ertussendoor
houden zich bezig met de paardenkrachten,
want God, God in het diepst van zijn gedachten,
dat is een boer, dat is gewoon een boer.

Hij scheurt het asfalt als een grasland open,
in de riolen schieten vissen kuit,
wat dood was doet hij ademen en lopen,
maakt van metaal een zacht kloppende huid.

Het zal ontroerend zijn om te aanschouwen
als al die auto’s ook kunnen herkauwen.

Guillaume van der Graft