Wapenveld

Abstract

Twee recente boeken over de Noordzee stellen de vraag: wordt het niet tijd het over een andere boeg te gooien, de zee te benaderen vanuit een nieuw perspectief dat bij deze fase in de geschiedenis past? Van beheersing naar een luisterhouding. Wat is er nodig voor deze fundamentele transitie?

Twee jaar gelden interviewden Aart Nederveen en ik Arita Baaijens, in het kader van de jaarserie In de schaduw van catastrofes (73/2, p.2-7). Het was op een vrijdagmiddag, driehoog in De Pijp in Amsterdam, net voor de voorjaarsvakantie. Wat we nog nooit hadden meegemaakt, ’s avonds schreef Baaijens een reflectie op LinkedIn. ‘Ik dacht: waarom maken twee drukbezette professionals uit christelijke hoek tijd vrij om met iemand te praten die niet meer in God gelooft en niets moet hebben van het patriarchaat? Mijn vooroordelen smolten weg bij binnenkomst. Apart hoeveel een eerste blik prijsgeeft. Geen spoortje ‘mansplaining’, wel een diepgaande interesse in mijn levensloop, werk, wereldbeschouwing, drijfveren. Het interview mondde uit in een gesprek over het bestaansmysterie, de aantrekkingskracht van leegte (woestijn), technologie, kennissystemen, bezieling, het verschil tussen geloof en weten, de kloof tussen religieuze gevoelens en het instituut kerk. En ook over onze samenleving die “mythos” aan de dijk zette om zich voornamelijk te verlaten op “logos”. Alsof de menselijke geest een machine zou zijn die uitsluitend logisch handelt. We zien en merken dagelijks het tegendeel.’

Aan het eind van het interview vertelt Baaijens over het project waar ze mee begonnen is: zich voorbereiden op een sollicitatie bij de Noordzee. Ze wilde spreker worden namens haar in allerlei bestuurlijke circuits waarin de Noordzee voornamelijk gezien wordt als een industrieterrein waar nog talloze mogelijkheden voor zijn. En waar een magisch geloof heerst dat alles wat je over boord kiepert uit zicht is en geen schade meer kan aanrichten. Ondertussen is haar boek uit waarin ze verslag doet van haar belevenissen tijdens deze queeste: In gesprek met de Noordzee. Op zoek naar een nieuwe relatie met de natuur.

Aardige bijkomstigheid is dat het boek van Baaijens verschijnt tegelijk met het boek van Wapenvelds eindredacteur Arie Kok, Biografie van de Noordzee, verhalen over het leven met het water. Zijn boek laat je op elke pagina ervaren dat de relatie tot de Noordzee door de generaties voor ons anders beleefd werd dan louter economisch.