Wapenveld

Het jaar 2000 zal voor ons land onder meer het jaar worden van het Europese kampioenschap voetballen. De spelers bereiden zich daarop voor. De overheid treft maatregelen. Bekend is inmiddels wie tegen wie speelt. En niet te vergeten waar de risicowedstrijden plaatsvinden. Intussen hopen middenstand en horeca er wel bij te varen.

Sommigen verbinden aan zo'n kampioenschap onvermoede effecten. Een weekblad bracht onlangs het EK-voetbal in verband met de economische ontwikkelingen. Het zou, volgens de scribent, ons land in dit jaar economisch slechter gaan dan nu het geval is. Waren de werknemers tot voor kort overtuigd van de noodzaak van gematigde lonen voor een gezonde economie, die eensgezindheid staat thans op het spel. De vakbeweging zou niet langer in staat zijn de wensen van de achterban te negeren, met als gevolg een afbrokkelende solidariteit. Toch ziet genoemd blad nog wel een lichtpuntje om die tendens tegen te gaan en het moreel besef op te krikken. Die mogelijkheid ligt in handen van het Nederlands elftal. Rijkaard en zijn ploeg moeten ervoor zorgen komende zomer de EK-finale te winnen. `Het "Oranje-gevoel" doet over het algemeen wonderen voor het moreel van de Nederlanders en hun gemeenschapsgevoel' aldus genoemd artikel. `Overwinning Nederlands elftal krikt economie op' kopte mijn dagblad boven dit bericht.

Ik heb het met verbazing en gemengde gevoelens gelezen. Dat sport een grote rol speelt in het leven van de meeste mensen is zonneklaar. Je hoeft alleen maar af te gaan op de kijkcijfers van grote sportevenementen. Ik heb geen behoefte om negatief te staan tegenover sport an sich. De paulinische woorden dat de lichamelijke oefening van weinig nut is, kun je daar niet tegen in stelling brengen, zoals exegeten ons leren. Goede sportbeoefening is gezond voor lichaam en geest. Teamgeest kan de vriendschap bevorderen. Ik kan me ook voorstellen dat mensen genieten van een voetbalwedstrijd. Voetballers zijn soms ware kunstenaars met de bal.

En toch...ik heb mijn aarzelingen bij een dergelijk artikel. Topsport is in vele opzichten business geworden. Je hoeft geen zuurpruim te zijn om de bedenkelijke kanten van die ontwikkeling te signaleren. En uitgerekend dit miljoenenbedrijf zou het moreel van de bevolking moeten versterken terwille van een gezonde economie! Ik erken de betekenis van de economie voor onze volkshuishouding. Ik weet ook hoe ik zelf als burger van een van de rijkste landen verweven ben met dit bestel.

Maar toch zit dat bondgenootschap tussen koning voetbal en de mammon me niet lekker. Je moet er om te beginnen niet aan denken dat Nederland verliest. En de resultaten tot dusver geven nog niet zoveel hoop dat de Hollandse leeuw zijn klauwen fiks uitslaat. Maar je weet het maar nooit. Een slechte generale wil nog wel eens een mooie uitvoering opleveren. Ik gun de ploeg van Rijkaard graag een overwinning. En ik gun ieder zijn kijkplezier.

Maar ik geloof er niets van dat een dergelijk evenement in ons volksleven het moreel besef en de onderlinge solidariteit kan garanderen. Als dat de bron is, waar een volk uit put, staat het er met de samenleving niet best voor.

Het doet me denken aan het oude Rome, waar de leus `brood en spelen' opgeld deed. Het is uitgelopen op de ondergang van dit eens zo trotse imperium. Brood en spelen, genot en commercie leiden doorgaans tot een hedonistische cultuur, maar waarborgen geen moreel besef. Wij worden dat in onze samenleving iedere dag gewaar. De verzoeking voor een christen is groot om tegen de mentaliteit van `brood en spelen' te vluchten in een onbijbels spiritualisme, dat het brood en het spel veracht. Dat lijkt me niet de aangewezen weg. Bijbelse spiritualiteit betekent geen verachting van de schepping. Het betekent wel een leven waarin ruimte is voor het gebed `Kom, Schepper, Geest herschep en vernieuw ons'. Zou daar voor mens en samenleving niet de bron liggen van de echte solidariteit en de genezing van de morele crisis?