Wapenveld

Daardoor is het wel een brede kerk met flank­vorming. Toch is het volgens ds. Wallet een belijdende kerk. "Het eerste deel van onze kerkorde heeft een belijdend karakter. Dat deel vormt het cement van onze kerk. Het meest pregnant kom je dit tegen in artikel 10 van de kerkorde:
"In dankbare gehoorzaamheid aan de Heilige Schrift als de bron der prediking en enige regel des geloofs doet de gehele Kerk, ook in haar ambtelijke vergaderingen, in gemeen­schap met de belijdenis der vaderen en in het besef van haar verantwoordelijkheid voor het heden, zich strekkende naar de toekomst van Jezus Christus, belijdenis van de zelfopenba­ring van de Drieënige God."
Wanneer predikanten overkomen naar de Nederlandse Hervormde kerk, wordt hun dit artikel voorgehouden en moeten ze hierop antwoorden.
Het belijdende karakter van de kerkorde maakt van de Nederlandse Hervormde kerk geen gesloten kerk. "De Nederlandse Hervormde kerk is een open kerk. Artikel 1 van de kerkorde spreekt van openbaring van de ene algemene kerk van Christus. Het is dus niet zomaar een kerk, maar ook niet de kerk. Er zijn andere openbaringsvormen mogelijk. Dit impliceert een open houding naar buiten toe."

Presbyteriaal synodale kerk

Vanwege de al genoemde breedte van de Nederlandse Hervormde kerk met de daarbij behorende flankvorming, wordt nader inge­gaan op de verhouding gemeente en synode. Centraal staat de vraag naar de beleidsvrijheid van de gemeente.
"De Nederlands Hervormde kerk is een presbyteriaal synodale kerk. Dat wil zeggen niet hiërarchisch noch congregationalistisch. De kerk bestaat uit de plaatselijke gemeenten. Door lid te worden van een gemeente wordt je Nederlands Hervormd. In de gemeente klopt het hart van de kerk.
De autonomie van de gemeente blijkt te wor­den begrensd door de andere gemeenten. Daarmee verkeert de gemeente in een voort­durend beraad.
In de vergaderingen van ambtsdragers wordt de kerk geregeerd. De Nederlandse Hervormde Kerk kent vier vergaderingen: de kerkeraad, de classis de provinciale kerkver­gadering en de (permanente) synode. Die hebben ieder een eigen taak. Daar wordt strikt aan vast gehouden. Ds. Wallet noemt in dit verband de bekende homo-motie. "Deze motie deugde niet omdat het recht tot kerke­lijke tucht van de kerkeraad werd aangetast. Op dat punt is de motie bijgesteld. Hetzelfde geldt voor Samen op weg. Landelijk verkeren we in een staat van hereniging. Plaatselijk mogen de gemeenten zelf beslissen over de vormgeving aan Samen op weg."
Ds Wallet vat het samen in twee vuistregels: "Ten eerste, geen vergadering mag treden in de bevoegdheden van een andere vergade­ring;
Ten tweede, niet personen, maar vergaderin­gen nemen besluiten. De kerk is de kerk van Christus. Hij is bisschop. Hij regeert door Zijn Geest de kerk. De Nederlands Hervormde kerk is dus niet zo zeer democratisch, maar dominocratisch. De ambtelijke vergaderingen beslissen in Zijn Naam."

Godsverduistering

Het grote vraagstuk waar de Nederlandse Hervormde kerk voor staat, blijkt het seculari­satieproces te zijn. Ds. Wallet spreekt in dit verband over het staan in een Verenigd Europa dat gekenmerkt wordt door "vergruizing van de levensbeschouwing". Onze tijd kent geen archimedisch punt meer, geen zingevingskader. "We zijn weggegroeid uit een gehoorzaamheidscultuur met eerbied voor alle gezag, naar een cultuur waarin iedereen zelf moet kiezen tussen goed en kwaad."
Gevolg van de secularisatie is dat het draag­vlak voor identiteitsgebonden werk in de samenleving kleiner is geworden. Dit geldt ook voor de volkskerk. Opvallend daarbij is dat de gemeenten nu weer groeien. Het aan­tal Avondmaalgangers en vrijwilligers in de kerk neemt toe. "We zijn over het dieptepunt heen."
Toch blijft ds. Wallet kritisch. "Je mag het loven dat er nog jongeren op catechisatie komen, die nog zoeken. De meesten zoeken niet. Het overgrote deel van de jongeren op een middelbare school denkt domweg niet na."
Met het oog op dit verschijnsel is het rapport over Godsverduistering verschenen. Het rap­port bevat een analyse van de cultuur waarin aangesloten wordt bij L. Newbigin. Het geloof is te zeer in de sfeer van subjectiviteit en gevoelswereld terecht gekomen. Het is een privé-aangelegenheid geworden. "Dit botst met onze belijdenis waarin staat dat we mid­den in de wereld dienen te staan."
Het rapport bepleit een terugkeer naar het bij­bels abc. Door de Bijbel weer te lezen moet de eenheid van geloof en leven weer opnieuw ontdekt worden. "In ons beleid ligt dan ook de prioriteit bij de geloofsoverdracht, de educatie. Het lezen van de bijbel is veel te veel in onbruik gemaakt. Dat moet anders. Bij de Schrift ligt ook het begin van onze kerk. Daar leert de Geest ons over God. De vele vragen die mensen hebben, kunnen daar ook beantwoord worden.
Het geloof moet weer in de week worden gelegd.
In de Gereformeerde Gemeenten gebruikt men het woord 'godsdienstoefening' voor kerkdienst Dat is mooi. De kerkdienst als een oefening in godsdienst voor het uitoefenen van de dienst in de wereld."
Op de vraag of de kerk het hier mee redden zal, wanneer er zoveel onduidelijkheid is over de vraag hoe de bijbel gelezen moet worden, wordt kort ingegaan. "Jacobus geeft aan hoe we de bijbel moeten lezen. De bijbel is als een spiegel. Je moet jezelf zien in de spiegel van de Schrift. Bovendien zegt Jacobus dat je het Woord moet doen. Als we nu eens zou­den beginnen met het doen van die Woorden die we begrepen hebben."
Verder wijst Wallet op de pluriformiteit van de mens. leder mens is verschillend en leest dus ook verschillend: "De Geest werkt in die onderling verschillende mensen. Wanneer mensen dan een geloofsgetuigenis geven, zie ik dat als een illustratie van het werk van de Geest. Het werk van de Geest in de enkeling is illustratief en niet normatief."

Theologie als wetenschap

De Nederlandse Hervormde kerk blijkt erg gesteld te zijn op de wetenschappelijke theo­logiebeoefening. Van aanstaande predikanten wordt het doctoraal examen geëist voordat zij worden toegelaten tot het aanvullende kerke­lijke curriculum. Dat is de zogenaamde duplex ordo; de kerk biedt op de rijksuniversiteiten een aanvullend pakket kerkelijke vakken aan. "Met Iwoot proberen we de samenwerking met de rijksuniversiteiten te intensiveren. Het moet mogelijk zijn om kerkelijke vakken een plaats te geven ín het doctoraal. Op die manier kan een theologiestudent dogmatiek ook als hoofdvak kiezen."
De noodzaak van een theologieopleiding voor predikanten blijkt hierin te bestaan dat zij de bijbel in de grondtekst moeten kunnen lezen. Verder is kennis van de kerkgeschiedenis en de belijdenis onmisbaar voor iedere predikant. Bijkomend voordeel van studeren aan een rijksuniversiteit is, dat studenten de weten­schappelijke ambiance leren kennen. "Dat is goed voor de vorming van studenten."

Kerkelijke contacten

Wanneer het contact met de andere kerken in Nederland aan de orde wordt gesteld, blijkt weer dat de Nederlandse Hervormde kerk een open kerk wil zijn. Zo maakt de Nederlandse Hervormde kerk deel uit van de Raad van Kerken waarin onder meer wordt samengewerkt met de Rooms Katholieke en Gereformeerde kerk.
Verder is er een raad voor contact met andere kerken. Deze raad bezint zich op de kerkelijke verdeeldheid en heeft een representatieve functie. Hij vertegenwoordigt de Nederlandse Hervormde kerk op synodevergaderingen van andere kerken.
Er is een apart Hervormd-Rome beraad. Met nadruk wijst Wallet erop dat juist in het con­tact met Rome de eigen traditie duidelijk openbaar komt. "We doen geen water bij de wijn, maar maken ons standpunt duidelijk."
Het Samen-Op-Weg proces heeft een vaste basis gekregen in de 'verklaring van overeen­stemming'. "Deze verklaring heeft een belij­dend karakter."
Aan de basis is het SOW-proces een groei­proces. "De gemeenten kunnen vrijwillig naar eenwording toegroeien. Dit onderdeel van het SOW-proces gaat gewoon door."
Op synodaal niveau loopt het wat moeizamer. "Met name het komen tot een gemeenschap­pelijke kerkorde levert problemen op. Daar merk je het eigen kerkgevoel. Wij willen een belijdend deel in de kerkorde, zodat we samen, in één keer, tot een belijdende kerk worden. De gereformeerde synode voelt er meer voor om ook op dit niveau naar elkaar toe te groeien."
Wat de kleine kerken betreft, ziet Wallet geen problemen. "Wij willen ze graag een plaats geven in het SOW-proces. Wij hebben ze nu ook allemaal in de kerk."

Kerstening en Godsverduistering

In de kerkorde van de Nederlandse Hervorm­de kerk wordt onomwonden over kerstening van de samenleving gesproken. De Nederlandse Hervormde kerk heeft zich in het verleden ook regelmatig met politieke vraagstukken bezig gehouden. Maakt het rap­port over Godsverduistering met haar nadruk op het bijbels abc hier een einde aan?
Dit blijkt niet het geval te zijn. Ds. Wallet kon­digt al vast een geschrift over de milieupro­blematiek aan en een rapport over de bio­medische problematiek. Tevens wijst hij erop dat het ook de Nederlandse Hervormde kerk was, die een discussie startte over kernbewa­pening en kernenergie.
"Dat is de roeping van de kerk. Het gebed en het getuigenis blijft opdat het de gehele samenleving doordringt. We houden nog steeds vast aan de kersteningsgedachte. In het moderamen is daar een rapport over geschreven. Daarin komt aan de orde wat er na de tweede wereldoorlog met kerstening bedoeld werd, welke misverstanden er ten aanzien van kerstening heersen en er worden vragen rondom kerstening beantwoord.
Het blijft onze taak om als Christus-belijdende gemeente midden in de samenleving te staan. Humaniteit vrede en recht zijn nergens veiliger dan bij God in Christus."

Internationale contacten

Kort wordt nog even gesproken over zending en oecumene.
Over de houding ten aanzien van de andere godsdiensten blijkt binnen de Nederlands Hervormde kerk verschillend gedacht te wor­den. "Er is bij ons geen eenstemmigheid over het antwoord op de vraag óf en, zo ja, hoe de Heilige Geest werkt in andere godsdiensten. Dit wil niet zeggen dat we de andere gods­diensten zien als óók een weg tot God. We staan in ieder geval kritisch tegenover andere godsdiensten."
In de oecumene is de Nederlandse Hervormde kerk ook actief. Alleen moet vol­gens ds. Wallet wel beseft worden dat de gereformeerde kerk maar klein is in de gehele oecumene. "Toch hebben we in de Wereldraad een eigen inbreng. Zo benadruk­ken wij de instelling van de ambten van ouderling en diaken, de relatie tussen Woord en Geest en het verbond.

Ambten

Tijdens het interview zijn de ambten meerde­re keren aan de orde gekomen De visie op het ambt blijkt van grote importantie te zijn voor de kerk. Ds. Wallet benadrukt dat de regering van de kerk plaats vindt in die vergaderingen waarin de ambten bijeen zijn. De verhouding tussen gemeente en ambtsdra­gers schetst hij aldus:
“Elke gelovige wordt gezegend met gaven of charismata. Sommigen ontvangen bijzondere gaven. De gemeente herkent die gaven en roept deze mensen tot een bijzonder ambt. Het ambt wortelt dus in de verkiezing. Dit geeft de ambtsdragers dan ook een positie tegenover de gemeente."
Het ambt moet volgens ds. Wallet dit charis­matische behouden, "anders wordt de kerk al gauw een hiërarchische organisatie, een bureaucratie." Charisma zonder ambt kan gauw verdampen in spiritualiteit en leiden tot chaos. "Professor Versteeg zei al, dat de amb­ten de spieren en pezen zijn die de charisma­ta op hun plaats houden."