Redactioneel

‘Maar dat soort dingen zijn bij ons in het dorp ook gebeurd!’ Mijn tante keek me veelbetekenend aan, nadat ik haar een kort leesverslag had gegeven van het boek van Jan Brokken De vergelding. Een tegen de Duitse bezetter gerichte actie in het dorpje Rhoon riep een buitensporige vergeldingsactie op. Mijn tante vertelde mij vergelijkbare oorlogsverhalen van ons eigen dorp, die ik wel kende maar niet in dit verband. Over een razzia van de Duitsers, jongens die de grienden en de hooibergen in vluchtten. Over de oud-gereformeerde dominee Johannes van der Poel die er bij bepaald werd dat alle jongens uit zijn gemeente zouden terugkeren. En dat allemaal als reactie op een aanslag van het verzet. Net als in het boek van Jan Brokken verdwenen na de Tweede Wereldoorlog verschillende hoofdrolspelers, ook van het verzet, teleurgesteld naar Amerika.

Dat voor het verwerken van zwarte bladzijden uit het verleden meer nodig is dan wegvluchten, is het vertrekpunt van de nieuwe jaarserie van Wapenveld. Terwijl aan de randen van Europa momenteel in hoog tempo nieuwe zwarte bladzijden worden volgeschreven, gaat Wapenveld op zoek naar een goede houding om met zwarte bladzijden uit het verleden om te gaan. Wapenveld­-redacteur Bart Wallet signaleert in een inleidend artikel dat kerken anders dan naties meer potentieel in huis hebben om op een zinvolle manier rekenschap af te leggen van de schaduwzijden uit hun verleden. ‘Kerken die morele gemeenschappen zijn, gevormd door de Schrift en de navolging van Jezus, hoeven niet bang te zijn om de schaduwzijden uit hun verleden onder ogen te zien.’

Architect Hans Teerds gaat in op de hernieuwde aandacht in ons land voor kerkbouw. Alle beelden die door onze protestantse voorouders uit de kerk zijn gezet, kunnen niet verhinderen dat een kerkgebouw veel meer is dan een of ander huis. Bij een kerkgebouw hoort meer dan een behangetje en een verfje. Er bestaat een nauwe samenhang tussen de inrichting van een gebouw en de theologische intenties van de gemeenschap die erin samenkomt. De bedoeling van het stuk van Teerds werd me onlangs duidelijk na een congresdag in een Belgisch klooster. Napraten met alle congresgangers tegelijk in de eetzaal van het klooster bleek onmogelijk. De ruimte was gemaakt voor stilte.

Bart Cusveller besteedt aandacht aan een nieuw fenomeen dat zich aandient in jeugdfilms. Op de achtergrond spelen politiek-filosofische vragen over het gebruik van dwang door de overheid of in subtielere vorm door de media. Of de filmkijkers zich daar bewust van zijn? Cusveller zou het ze graag eens precies uitleggen in ieder geval. Cusvellers stuk loopt naadloos over in de bijdrage van onze redacteur Pieter Jan Dijkman. Na de brute moorden in Parijs staan veel politici pal voor de vrijheid van meningsuiting en verfoeien elke vorm van dwang. Dijkman vindt deze houding te beperkt en sluit aan bij de christelijke denktraditie van Paulus tot Pascal: vrijheid kent een morele begrenzing die het samenleven ten goede komt.

Voor de brief aan mijn kleinkind tekent deze keer professor Willem Verboom. Hij roept een wereld in herinnering die voorbijgegaan is. Tegelijkertijd laat hij overtuigend merken hoe de binnenkant van het geloof van zijn voorgeslacht meegaat in de moderne tijd.

In de redactie van Wapenveld is het aan het begin van dit nieuwe jaar een komen en gaan van mensen. Hendrik-Jan van Nieuw Amerongen, Christiaan Veldman en Harm Hilvers verlaten de redactie. We danken hen voor hun inzet! Als vertegenwoordiger vanuit de studentenvereniging CSFR zal de komende jaren Hans van ’t Land aanschuiven in de redactie. Danielle van de Koot-Dees zal ervoor zorgen dat het terrein van de pedagogiek in Wapenveld aan de orde komt. Zij publiceerde al eerder in Wapenveld over het thema geloofsopvoeding. Beiden hartelijk welkom!