Wapenveld

Het is een soort thema in de literatuur. Het verhaal gaat zo: hoofdpersoon vindt fascinerend boek uit het verleden, wordt gegrepen, queeste begint naar bron van boek (reis inbegrepen), op plaats van herkomst van boek komen leven van hoofdpersoon en des boeks schrijver samen, belangrijke ontmoetingen veranderen leven van hoofdpersoon en koers van het heden, diepe wijsheden worden geschouwd, boek is uit. Boeken die zo gaan: Possession (Byatt), Het spel van de Engel (Zafón), Nachttrein naar Lissabon (Mercier), en er zijn er meer. De clou is: boeken veranderen mensen.Ja, dat klinkt ook wel christelijk, bijna EO. Noodzakelijke vooronderstelling is evenwel dat mensen boeken lezen, wat niet vanzelfsprekend is. Dat we nog papier gebruiken om van te lezen, dat wordt al zeldzamer.

Het nieuws van afgelopen week:De uitgever van CV/Koers vraagt faillissement aan.Alle christelijke printmedia kwijnen. Daarentegen: Rupert Murdoch, mediatycoon, slaagt er tegen de wind in zeilende toch nog winst te maken met kranten. Deze week ging hij door het stof vanwege het schandalig afluisteren van News of the World. Henk Hofland (NRC) noemt Murdoch de profeet van het halfgeletterde lompenproletariaat. Kennelijk moet je, om kranten te verkopen aan de massa, grote concessies doen aan kwaliteit en inhoud, en een paar scrupules opzijzetten bij de nieuwsgaring. In Nederland hebben we, joepie, De Telegraaf. Die telefoneert met negenjarige jongetjes als dat zo uitkomt. Heel ander nieuws nu! Britten hebben uitgezocht dat goedgespelde websites beter verkopen dan webwinkels met spelfouten. Echt waar. Ook nieuws:Het brein van mensen verandert. Wij schijnen niet meer te onthouden welke informatie we gelezen hebben van het internet, maar alleen waar we het gelezen hebben.

Toen ik ietsje jonger was nam ik mij ernstig voor nooit een oude zak te worden. Helaas, pas als oude zak merk je hoe moeilijk het eigenlijk is om geen oude zak te worden, en dan ga je onvermijdelijk zitten klagen in de trant van ‘Pas op mijn leeftijd zie ik...’. Ja, ironie met een Droste-effect, leuk.Ik zit er mooi mee. De jeugd van tegenwoordig: kan niet meer spellen. Het gepeupel van vandaag wordt zinsbegoocheld met volksmennende flutkranten die draaien wat u roept en ongecontroleerde internetjournalistiek. De meeste jeugd kanniet meer informatie overzien dan in 140 slechtgespelde tekens past. Ach en wee. Het is een wonder dat aarde nog draait.

Tot zover de zakkerigheid. Bij nader inzien geloof ik volstrekt niet dat de wereld meteen verandert als media veranderen. De revoluties in het Midden-Oosten waren ook mogelijk geweest zonder internet; eind jaren tachtig ging het in Oost-Europa prima zonder.Nieuwe media zijn niet het kwaad an sich. Het verschil in sfeer en kwaliteit tussen gedrukte media en de internetfora is niet fundamenteel en niet veroorzaakt door het medium.

Het kan lijken dat ik hier omstandig een open deur sta in te schoppen, maar bedenk dan dat het mij helpt om afscheid te nemen van het gedrukte papier, van de krant,het tijdschrift, en misschien wel het boek. Het boek, gelezen door allen die er even op uit moeten, even op reis moeten in de leunstoel. Teksten die ons vervoeren naar andere werelden zullen nog wel even blijven en het genre literatuur dat daarover schrijft ook nog wel. Maar de dag komt dat een zoon, net begonnen te luisteren naar een oud verhaal uit de 21e eeuw, de kamer van zijn vader binnenkomten vraagt: ‘Papa, wat is een boek?’ Er zal ooit een multimediaal museum komen dat bezoekers een totaalervaring van de 20e eeuw geeft. Topattractie is dat je zelfs kunt ruiken hoe boeken toen roken.

De gedachte vervult mij toch met weemoed.