Wapenveld

Wat  is genade eigenlijk? Wat is doop eigenlijk?

Of beter nog gesteld: hoe groot zijn ze?

En zijn genade en doop toereikend?

Ik heb daar vaak aan getwijfeld.

Al moet ik zeggen dat ik langzamerhand steeds vaker aan het eind van de dag terugkijk en denk dat de hoeveelheid genade die voor mijn gedrag nodig is, steeds minder groot hoeft te zijn.

Dwaas die ik ben.

De eerste keer dat ik inzag hoe overweldigend groot Gods genade is voor de mensheid, was toen ik een kunstwerk van Bill Viola zag. Een kunstenaar die put uit alle religies die op deze aarde worden uitgestald en ingevuld. Een kunstenaar die in interviews vooral benadrukt hoe zijn werk alles en iedereen kan inspireren, omdat hij zijn inspiratie ook uit vele culturen heeft opgedaan. En dat is waar. Van de Japanse tot de westerse invloeden, het is allemaal aanwezig in zijn werk.

Maar water is toch wel het meest centrale thema. En voor mij is water ook een van de sterkste beelden in de Bijbelse beeldtaal (naast dat van herder en kudde, maar dat terzijde), dus wellicht ligt daar de basis van mijn fascinatie voor deze videokunst van Bill Viola met de titel The Crossing.

Het mooiste zou het zijn als de lezer nu als vanzelf op zijn papieren Wapenveld een filmpje aan zou kunnen klikken waarop The Crossing in zijn geheel te zien zou zijn. Maar dat kan niet. Niet omdat papier nog niet zo geduldig is dat het ook film verdraagt, maar ook omdat Bill Viola het niet toestaat dat zijn werk in zijn geheel online te zien is. We zullen het dus moeten doen met fragmenten, en met lezers die zich even willen losrukken uit dit blad en naar de computer willen lopen. [1]

Voor wie dat niet doet, een korte omschrijving.

Wat doet Viola in dit kunstwerk? Op een metershoog scherm wordt aan twee kanten een film afgespeeld. Aan de ene kant komt een man aanlopen, die langzaam vlam vat als hij stilstaat. Een beeld waar ik nu even niet bij stil wil staan.

Het gaat me om de andere kant. Dezelfde man komt aanlopen, in een verbluffende slow motion (die in veel werk van Viola gebruikt wordt) en hij wordt ‘getroffen’ door water.

Wat er eigenlijk gebeurt is dit: de man krijgt eerst wat druppels op zijn hoofd, daarna een straal water, vervolgens valt er een bak met water over hem heen, hij spreidt zijn armen, er komt nog meer water waardoor hij haast niet meer zichtbaar is, daarna is hij niet meer in beeld, de waterstroom droogt langzaam op, en de man is weg.

Je kunt dit zomaar zien als een zuiver beeld van genade. In Galaten 3: 27 staat dit: ‘U allen die door de doop één met Christus bent geworden, hebt u met Christus omkleed.’ Daarover is in heel wat kerken al gepreekt, maar deze Viola, met zijn inspiratie uit alle talen en culturen weet dit vers in beeld te brengen. De man die daar staat is ‘de mens’, en God ziet hem in slow motion aan komen lopen. Hij leest de gedachten van de mens die hem wijsmaken dat hij eigenlijk niet zoveel genade meer nodig heeft. En dan herinnert Hij zich zijn doop, en Hij ziet hoe dezelfde, ooit gedoopte, mens opnieuw door dat water omkleed wordt, hoe hij zijn armen opheft om te ontvangen (of om het af te weren?), en ziet vooral… zijn Zoon.

Okay, ik geef het toe. Dat laatste ontbreekt in dit magnifieke werk. Dat laat Viola aan de kijker over om in te vullen. Maar ik ben hem ontzettend dankbaar dat hij dit heeft kunnen en willen maken. En voor het talent dat hem daarvoor gegeven is.