Wapenveld

Heeft u zich weleens Europeaan gevoeld? Misschien toen voor het eerst euro’s in uw portemonnee rammelden? Of toen u in uw koffie roerde in een Weens koffiehuis en u zich even inbeeldde dat het honderd jaar terug was? Het valt vast niet mee iets te bedenken; het is al ingewikkeld genoeg om uit te leggen wat typisch Nederlands is. Vroeger spraken we graag van het christelijke Europa. Nu natuurlijk niet meer. Onze politici moeten er al helemaal weinig van hebben. Ze hebben het vooral over onze portemonnee en hier en daar wordt de nationalistische trom weer geroerd. Toch zijn we onderweg wel wat kwijtgeraakt.
In Europa delen we meer met elkaar dan de euro: we vormen een waardengemeenschap. Ooit stak een kleine man de Bosporus over om onze Europese voorouders daarover te vertellen. Al snel wierpen ze hem in de gevangenis omdat hij ‘vreemde zeden’ verkondigde. Ook in het huidige Europa maakt dit verhaal steeds minder indruk. Volgens redacteur Bert de Leede kan een samenleving niet zonder verhaal. Waar het bijbelse verhaal verdwijnt, kunnen er andere voor in de plaats komen. En die kunnen behoorlijk verwoestend zijn. Mocht u toch binnenkort in Wenen aan de koffie zitten, vergeet dan niet wat in 1938 voor uw ogen op straat gebeurde: de Weense bevolking stond te juichen toen de joden daar werden vernederd en vermoord. De Leede hoort twee verhalen in de ontstaansgeschiedenis van Israël. Het verhaal van ‘zij eruit, en desnoods zij eraan’ wordt doorkruist door het verhaal van Gods verbond met Abraham, Izak en Jacob. De God van dit verbond sluit niet uit, maar in.
De politieke vertaling van deze bijbelschets wordt gegeven door Pieter Jan Dijkman. Bij brood alleen zal Europa niet leven. Hij gispt de slavernij door de calculator. Ooit was Europa een gemeenschappelijk streven naar vrede, vrijheid, gelijkheid en menselijke waardigheid. Het debat over economie mag er zijn, maar heeft geen alleenrecht. Waar dat wel gebeurt, wordt een Europa gecreëerd dan naar een woord van paus Franciscus oud is en vermoeid. Dijkman pleit voor een culturele benadering van Europa. De idealen van democratie, rechtsstatelijkheid en subsidiariteit moeten in de politiek weer ter sprake komen. Niet om een eenheidsworst te creëren, maar om het gesprek te openen over wat werkelijk van waarde is.
Onze medewerker Gerard den Hertog noemt in zijn bijdrage het woord verhalen niet, maar zijn thematiek ligt er dicht tegen aan. Geloofstradities kunnen verstenen, maar waar ze als verhaal ons eigen leven gaan raken, kan er iets in beweging komen. Den Hertogs artikel is een bewerking van een lezing die hij hield voor het lustrumcongres van het Wageningse CSFR-dispuut Dei Gratia. Als de tradities van onze jeugd hun vanzelfsprekendheid hebben verloren, blijven ze via een omweg ons leven kleuren. Dat overkwam Achterhuis en Maarten van Buuren. Ze worden in dit nummer geïnterviewd over hun boek Erfenis zonder testament – filosofische overwegingen bij de tien geboden.
De jaarserie ‘Geboren, niet gemaakt’  heeft als tussenstop de contextuele therapie van Nagy. Onze gids is contextueel therapeut Jaap van der Meiden. Udo Doedens levert een theologische kanttekening bij persoonlijk leiderschap.  En last but not least noem ik emeritus predikant Wim Dekker, die de erfenis van ds. G. Boer heeft gewogen. Hij komt met een moedig voorstel om oude tegenstellingen te overstijgen. We hebben onze lezers niet gespaard in dit dikke nummer, maar twijfelen er niet aan dat ook dit nummer van Wapenveld u helpt om weer op verhaal te komen.
We verwelkomen in dit nummer twee nieuwe redactieleden: Willem Kater, docent geschiedenis aan het Driestar college in Gouda en Mirjam Bikker, Eerste Kamerlid voor de ChristenUnie. Mart Flink, in het dagelijks leven hoofd van de zorgadministratie van het Centraal Militair Hospitaal in Utrecht, is onze nieuwe administrateur. Hij volgt Adri Gijssen op, die het afgelopen decennium nauwgezet onze inkomsten en uitgaven heeft beheerd. We zijn hem daarvoor zeer erkentelijk.