Wapenveld

Het jaar 1848 was een gedenkwaardig jaar in Europa. Ons werelddeel werd al lange tijd geteisterd door hongersnood als gevolg van de aardappelziekte. Daar kwam toen ook nog een cholera-epidemie bij. Er stierven in Nederland 22.460 mensen, op een bevolking van 3 miljoen. Wie cholera kreeg, had ongeveer 50% kans om te overleven. Tot overmaat van ramp braken in heel Europa revoluties uit. In België vonden er heuse veldslagen plaats om de radicalen in bedwang te houden. Het bracht de dichter Gerrit van de Linde – naar Engeland gevlucht vanwege zijn losbandige leven – tot de uitroep: ‘Wij leven thands een eeuw in een dag’.

De overgang naar de moderne tijd was vol van catastrofes. Tegelijkertijd kondigden ingrijpende vernieuwingen zich aan. Denk aan de treinverbindingen tussen de grote steden. De trekschuit en de diligence raakten voorgoed verleden tijd. En langzaam begon in de medische wetenschap het besef door te dringen dat de volksgezondheid gebaat was bij hygiëne en schoon drinkwater. Technische vernieuwingen lagen in het verschiet en ze zouden onze manier van leven ingrijpend veranderen.

De nieuwe jaarserie van Wapenveld vertrekt vanuit het besef dat we opnieuw leven in een tijd van veranderingen en catastrofes. Oorlogen, natuurrampen en epidemieën: we zitten er weer middenin. En niet alleen maar als comfortabele toeschouwers. Verschillen met twee eeuwen terug zijn er natuurlijk ook. Door de ongekende technologische vooruitgang die wij hebben geboekt, zijn we veel meer dan vroeger verantwoordelijk voor wat ons overkomt.

In dit nummer zetten we de stukken op het bord van de jaarserie ‘In de schaduw van catastrofes’. Uiteraard spelen de vragen van de klimaatcrisis een rol, maar we zoeken ook breder. Het gaat om de uitbuiting van onze leefomgeving en de houding die daarbij hoort. Een van onze gidsen in de jaarserie is Paul Kingsnorth. Hij noemt zich een afvallige milieuactivist. Milieuactivisten betitelt hij als groene cijferaars. Ondanks hun goede bedoelingen en terechte zorgen laven ze zich aan de reductionistische trend in onze samenleving. Klimaatverandering is volgens hen een technische horde die kan worden genomen onder het toeziend oog van de neutrale wetenschap. Zonder de problemen te bagatelliseren zoeken wij met Kingsnorth en vele anderen naar een begaanbaarder weg in een tijd van catastrofes.

In de nieuwsberichten valt het woord catastrofe vaak bij de oorlog in Oekraïne. De toevoer van wapentuig naar het slagveld neemt een steeds hogere vlucht. Hoe loopt dit af? Welk licht werpt de theorie van de rechtvaardige oorlog op het conflict in Oekraïne? De filosoof Wout Bisschop gaat in dit nummer na hoe houdbaar het pacifisme is dat hij tegenkwam bij sommige Oekraïense vluchtelingen. Zijn  slotsom is dat er meer nodig is dan geweldloosheid om deze oorlog te beëindigen.

Twee theologen die ons veel te zeggen hebben completeren dit nummer. Jordi van Kleeff gaat in gesprek met Rick Benjamins. Daarnaast plaatsen we een interview met de pas 70 geworden Rinse Reeling Brouwer. Hij werd op 1 januari 70 jaar en vertelt over zijn gang door de theologie, waarin Miskotte en Breukelman een belangrijke rol spelen. Maar ook zijn waardering voor Calvijn en de bevindelijke gereformeerde traditie komen aan bod. Orthodoxie en eerbied voor het leven zijn onlosmakelijk verbonden.