Wapenveld

Abstract

Een kleine tien jaar geleden publiceerde ik in Wapenveld mijn eerste beschouwing over de prestatiemaatschappij. Het was het begin van een decennium nadenken, schrijven en spreken over een thema dat mijzelf en vele tijdgenoten onder de huid zit: prestatiedruk, onrust en stress. Het artikel destijds was grotendeels een beschouwing van de maatschappelijke en culturele achtergronden en sloot af met het vermoeden dat de christelijke traditie remedies bevat en een radicaal perspectief geeft op ontspannen leven. In de jaren die volgden ben ik dat vermoeden verder gaan verkennen.

De bundel De jacht naar rust: het tegoed van het christendom, die ik eind 2021 publiceerde, vormt in die zoektocht een hoogtepunt. Met dertien coauteurs en een kunstenaar is in die bundel de breedte en diepte van de christelijke traditie omtrent (on)rust verkend: belangrijke denkers, centrale praktijken en de verbinding met het actieve leven staan erin centraal. Maar ook de productie van die bundel is in zeker opzicht niet ontsnapt aan de tijdgeest. Van het Thijmgenootschap kreeg ik een jaar de tijd om de bundel te realiseren. Dat betekende werken met strakke deadlines en de vaart erin houden.

De ironie ligt er natuurlijk dik bovenop: in marstempo een bundel over rust ‘produceren’. Als redacteur besloot ik geen conclusiehoofdstuk te schrijven waarin ik alle lijnen samentrok. Samenvattende boekafsluitingen zijn vaak obligaat. Eerlijkheidshalve moet ik zeggen dat ook iets anders op de achtergrond meespeelde: ik had niet de tijd en de rust om voorbij die obligate samenvatting met een overstijgende slotbeschouwing te komen. Daarvoor is enige afstand tot het directe schrijfproces nodig en die gelegenheid ontbrak.

In de maanden na oplevering van het manuscript ging mij alsnog een slotbeschouwing ‘dagen’. Lezend door alle hoofdstukken en kijkend naar de illustraties die Leah Sands erbij heeft geschilderd, meen ik vier dimensies te ontwaren van rust in de christelijke traditie, die bovendien de moderne voorstelling van rust omkeren en uitdagen. In dit artikel werk ik deze these verder uit, bij wijze van slotbeschouwing bij De jacht naar rust en als reflectie op een decennium optrekken met dit thema.