De wereld is sektarisch, de kerk katholiek

Bij de heruitgave van Aalders’ boek

Abstract

Volgens Wikipedia staat kerk voor ‘een georganiseerde groep die bepaalde standpunten, met name christelijke, aanhangt’. Het ‘met name christelijke’  is saillant, maar afgezien daarvan weerspiegelt deze definitie goed hoe in onze postchristelijke tijd tegen de kerk wordt aangekeken. De kerk lijkt op een partij, of een vereniging, waarin ‘bepaalde standpunten’ het bindende element vormen. Deze groep wordt in onze tijd gesitueerd in de privésector van het leven. Het is een groep die alleen via eventuele christelijke partijen een relatie tot de staat heeft, waardoor ‘christelijke standpunten’ invloed op het leven van de staat hebben, maar er is geen directe relatie tussen kerk en staat.

Onlangs werd een boek van dr. W. Aalders uitgegeven, onder de titel: De Kerk, het hart van de wereldgeschiedenis. Het boek, in 1995 geschreven, eist door deze heruitgave opnieuw aandacht voor zich op. Willem Aalders (1909 – 2005) was een merkwaardige figuur in het landschap van de toenmalige Hervormde Kerk. Met boeken als In Verzet tegen de TijdTheologie der Verontrusting,  De grote ontsporing en Burger van twee werelden verwoordde hij de stem van het protest tegen de ontwikkelingen in kerk en theologie. Hij was een van de drijvende krachten achter het zogenaamde Getuigenis van 1971, dat zich keerde tegen de sterk maatschappijkritische theologie. Aalders was echter meer dan een protesttheoloog. Hij promoveerde op Pascal, was geboeid door Plato, bewonderde Newman, en was grondig op de hoogte van het geestesleven door de eeuwen heen. Daarom alleen al is het niet mogelijk Aalders tot een partijman te maken. Daar legt het boek De Kerk, het hart van de wereldgeschiedenis op eloquente wijze getuigenis van af.

Het is duidelijk dat we met deze titel van het boek van Aalders in een andere wereld terecht zijn gekomen dan die van de definitie van Wikipedia. Dat blijkt nog meer uit de inhoud ervan. Aalders brengt om te beginnen in herinnering dat het woord voor de kerk zoals we dat in het Nieuwe Testament tegenkomen, een heel andere kant op wijst dan die van een private vereniging waar bepaalde standpunten worden gedeeld. De vroege kerk heeft het woord ekklesia gekozen om de nieuwe gemeenschap aan te duiden die rond Jezus Christus ontstond. De ekklesia is in de hellenistische wereld waarin het jonge christendom verschijnt, de vertegenwoordiging van de polis, de stad. Het is een vergadering waar de publieke aangelegenheden van de stad worden behandeld.

Dit artikel komt een jaar na publicatie beschikbaar. Neem een abonnement als je het hele artikel nu al wil lezen.