Wapenveld

Abstract

De uitslag van de provinciale statenverkiezingen heeft duidelijk gemaakt dat een technocratisch bestuur grote weerstand oproept. In een samenleving die 24 uur per dag online is maar tegelijk steeds minder hechte gemeenschappen kent, is een overheid op afstand die zich hult in onpersoonlijk jargon een doodlopende weg. Om mensen te overtuigen is wat anders nodig volgens techniekfilosofe Martijntje Smits (1966). Ze breekt een lans voor de commons. Niet de overheid, niet de markt, maar de burger zelf is aan zet.

Want dat er werk aan de winkel is, is zeker. De klimaatcrisis stelt ons voor lastige keuzes. Maar is onze democratie in staat de lastige vraagstukken op te lossen? En daarbij de harten en de hoofden van de burgers mee te krijgen? Want alleen herverdelen van de welvaart is niet genoeg. Is de transitie naar een duurzame mondiale samenleving er eentje die van bovenaf autoritair en technocratisch moet worden afgedwongen of is er ook een andere weg denkbaar? Een weg waarin een andere manier van leven een kans krijgt? In deze aflevering in de jaarserie ‘In de schaduw van catastrofes’ stellen we de vraag naar het politieke.

We gaan in gesprek met Martijntje Smits, die zich met deze vraagstukken al een leven lang bezighoudt. Wat zij mist is een grondig politiek gesprek over hoe we willen leven. Wat voor soort samenleving willen we? Als die vraag niet aan de orde komt, verwordt de politiek tot een staaltje bestuur en management. In feite worden de grote vragen en de keuzes die er wel degelijk zijn aan het oog onttrokken. En blijft de utopie van de vooruitgang en maakbaarheid de motor. Terwijl niet minder dan de vraag of onze huidige manier van leven nog wel houdbaar is serieus onderwerp van politiek debat zou moeten zijn.

Na haar promotie in 2002 op het baanbrekende proefschrift Monsterbezwering – De culturele domesticatie van nieuwe technologie was ze docent aan verschillende universiteiten. Tegenwoordig is ze zelfstandig onderzoeker en adviseur. Smits is een zeer kritisch lid van Groen Links, maar ziet eigenlijk alleen de Partij voor de Dieren fundamentele systeemkritiek leveren. Sinds kort is ze ook actief als interviewer bij De Nieuwe Wereld, een online platform dat verdiepende en kritische interviews verzorgt met mensen uit verschillende disciplines en maatschappelijke omgevingen.