Wapenveld

Abstract

Ook nu blijft Evelyn Waughs romanklassieker Brideshead Revisited sterk tot de verbeelding spreken. De verfilming uit 2008 van de naoorlogse roman maakt dat zonneklaar. Wellicht onbewust heeft Waugh in zijn roman een thema aangeroerd dat ons juist vandaag de dag tot nadenken kan stemmen.

Het is een heikele onderneming om met de auteur van een roman van inzicht te verschillen over de essentie van het boek. Dat is zeker het geval wanneer die essentie verband houdt met zoiets fundamenteels als het katholicisme, en dat katholicisme in het persoonlijke leven van de auteur een belangrijke plaats innam.

Evelyn Waugh (1903-1966), de Britse schrijver van Brideshead Revisited (1945), bekeerde zich op volwassen leeftijd tot het katholieke geloof en is zijn verdere leven ermee bezig gebleven. Toch ben ik ervan overtuigd dat het centrale thema van Brideshead Revisited en de plaats die het katholieke geloof daarin vervult, een andere is dan die door Waugh wordt aangeduid. Dat thema verwoordde Waugh in 1959 in zijn voorwoord bij het boek als ‘de werking van goddelijke genade op een groep uiteenlopende maar nauw met elkaar verbonden karakters’ (…the operation of divine grace on a group of diverse but closely connected characters).

De hoofdpersonen van Brideshead Revisited zijn trouw gebleven aan het katholicisme, zijn uiteindelijk tot het katholicisme teruggekeerd, of hebben zich daartoe bekend. Als de werking van de goddelijke genade in Waughs ogen een uitdrukkingswijze is die meer inhoudt dan een algemene sympathiebetuiging voor de personen wier levens in het boek met elkaar vervlochten zijn, dan moeten wij ervan uitgaan dat hij dit gegeven op het oog had. Gaat het werkelijke thema van het boek daar niet bovenuit? Wat was het dat de levens van de hoofdpersonen tekende, en welke rol spelen het katholieke geloof en de kerk daarin?