Het Woord aan het woord (?)
Van de zondagse preek wordt veel verwacht. Misschien te veel, gegeven het feit dat de predikant ook maar een mens is met zijn geestelijke ups en downs. Enige bewondering vervult mij als hij het elke week weer klaar speelt zijn toehoorders – elk met hun eigen vooroordelen en voorkeuren – te boeien. Wat verwachten wij?
Allereerst: opening van het Woord, respectvolle uitleg van wat er eigenlijk staat, in de brede context van het gekozen deel, met dwarsverbindingen naar andere plaatsen, liefst ook over de wat moeilijkere gedeelten waarover zelden wordt gepreekt (er komt in dat opzicht mijns inziens maar weinig van het Woord aan het woord). En graag ook in series van opeenvolgende preken,vooral ook als de breedte of complexiteit van het gekozen gedeelte dit vereist. Dit versterkt mijns inziens ook de ‘klantenbinding’. En zeker ook: zonder inlegkunde, menselijke relativering (‘niet echt gebeurd, maar wel waar’) of vergeestelijking, tenzij de tekst zelf tot dit laatste dwingt.
Want het is elke keer weer spannend na te gaan hoelang het Woord aan het woord blijft en wanneer de predikant het woord neemt. Hoe vaak is de gekozen tekst niet een kapstok waaraan de predikant zijn eigen verhaal kan ophangen? En dat kan dan in verschillende richtingen gaan – dogmatisch, bevindelijk, sociaal-moralistisch. Met alle respect voor de predikant – voor opvattingen over het milieu, de tweedeling in de maatschappij en de wereldvrede ga ik liever elders te rade.
Maar een goede preek is natuurlijk nooit alleen maar uitleg. De preek moet de toehoorders persoonlijk raken, aansluiten bij hun belevingswereld, geestelijk in beweging brengen en voor keuzen plaatsen, aanknopingspunten bieden voor persoonlijke uitwerking in de rest van de week. Maar ook dat zal het Woord zelf moeten doen. Gelukkig is de Bijbel een zeer menselijk boek, waarin alle emoties en dilemma’s die wij kennen al voorkomen. En dikwijls verrassend relevant voor onze tijd. Een geoefende predikant kan hier de culturele vertaalslag maken zonder het Woord het woord te ontnemen.
Teruglezend – toch weer een lange lijst met wensen en verwachtingen. Zoals zo vaak: de beste stuurlui staan aan wal.