Redactioneel

‘Na liefde, geluk, bewustzijn en geheime gedachten, is nu ook spiritualiteit niet langer heilig voor onderzoekers met een hersenscanner. Dr. Andrew Newberg en dr. Eugene d’Aquili, van de Amerikaanse universiteit van Pennsylvania, vroegen Tibetaanse boeddhisten om in hun laboratorium te mediteren. Aan Franciscaner nonnen vroegen ze er te bidden. Alles voor de wetenschap. Het was de onderzoekers te doen om de transcendente piekervaring (…) Het is moeilijk – volgens veel onderzoekers te grof – om zoiets complex als spiritualiteit te verbinden aan het actiever of minder actief worden van grote hersengebieden. Newberg liet zich hierdoor niet tegenhouden en publiceerde het boek Why God won’t go away – brain science & the biology of belief. Met grote streken verklaart hij religie en spiritualiteit, met name de behoefte eraan en het ervaren ervan, aan de hand van hersenwerking.’ Dit citaat komt uit een artikel in de Wetenschapbijlage van de NRC van 1 september 2001. ‘God tussen de oren – neurologen onderzoeken religieuze ervaringen in de relikwab’, luidde de titel.

In dit nummer start Wapenveld de jaarserie 2003 ‘Bijna goddelijk gemaakt – vragen bij een materialistische mensopvatting in de bio- en neurowetenschappen’. De ontwikkelingen op deze terreinen van de wetenschap zijn adembenemend, maar roepen tegelijk ook grote vragen op. In de serie willen we deze vragen zo scherp mogelijk onder ogen komen. Pas daarna kan een poging tot een antwoord worden gewaagd. Stiekem lijken we vaak toch in twee werelden te leven. Wapenveld-redacteur dr. H. de Leede zegt het in zijn artikel over het laatste boek van Kuitert in dit nummer zó: ‘Mens-zijn is toch meer dan een bundel genetisch bepaalde krachten en reflexen, die eventueel ook te reguleren zijn met chemische middelen. Maar kun je die twee manieren van spreken over de mens en zijn handelen naast elkaar laten staan?’ De aloude discussie tussen geloof en wetenschap lijkt met de ontdekkingen in de bio- en neurowetenschappen een nieuwe fase in te gaan.

De serie wordt geopend met een inleidend artikel van Wapenveld-redacteur dr.ir. Aart Nederveen. Op 22 oktober vorig jaar behaalde hij de doctorstitel met een proefschrift – met stellingen – waarin een methode ontwikkeld wordt waarmee de radiotherapiebehandeling van patiënten met prostaatkanker kan worden verbeterd (de laatste stelling: ‘De belijdenisgeschriften van de Reformatie zijn essentieel om het geloof te behoeden voor een te groot accent op de beleving’). Daarmee feliciteren we hem alsnog van harte. De redactie is blij een natuurwetenschapper in haar midden te hebben met grote interesse voor de vragen op het terrein van de jaarserie.

Verder treft u in dit nummer een verslag aan van het laatst gehouden, zeer goed bezochte RRQR-congres. De lezing die prof.dr. F.G. Immink tijdens dit conges hield wordt integraal afgedrukt. Prof.dr. Rudolf Boon laat zijn licht schijnen op de waarden- en normendiscussie, een discussie die maar niet echt ergens over wil gaan. Boon laat zien waarom. Prof.dr. G.C. den Hertog tenslotte mediteert over Psalm 8.