Wapenveld

De moord op Pim Fortuyn in 2002 heeft onder andere het effect gehad dat we op zoek zijn gegaan naar het bindmiddel van onze samenleving. Wat kan ons bij elkaar houden? Wat geeft onze samenleving cohesie nu God en godsdienst uit onze veeltalige en veelkleurige samenleving verbannen zijn? Onze werkelijkheid is oneindig versplinterd. Niet alleen de NS en de KPN, maar ook moraal en ideologie zijn geprivatiseerd.
Nu heeft in de ogen van een aantal politici geschiedenis het doel mensen tot goed staatsburger te vormen. Geschiedenis is in deze redenering een leverancier voor onze morele en culturele identiteit om de integratie in de samenleving te bevorderen. Naar mijn mening is deze wens tot mislukken gedoemd. Simpelweg, omdat het karakter van de moderniteit integratie verhindert. Onze samenleving is onoverzichtelijk, onzeker en identiteitsloos. Door het wegvallen van de ideologieën met hun beloften hebben we moeite gekregen ons leven in te vullen. Alle vanzelfsprekendheden zijn weg. De westerse wereld is een gigantische supermarkt geworden. We scharrelen elk op onze eigen manier ons levenskostje bij elkaar. Ondanks, of misschien wel juist dankzij, een verpletterende vulkaan van keuzemogelijkheden ervaren we individuele onmacht. In plaats van orde is er wanorde en onoverzichtelijkheid.
In de 20e en 21e eeuw werd macht veel complexer door de democratisering van de politiek, de groeiende invloed van economische machten (kartels, multinationals, en dergelijke), de publieke opinie en de massamedia. In de alledaagse globalisering (de term is van de cultuurfilosoof René Boomkens) is macht niet daar en wij hier. Er is geen ‘buiten’ meer, we zijn allemaal medeplichtig, zij het niet allemaal op dezelfde manier en in dezelfde mate. Maar het meest revolutionaire van de alledaagse globalisering is dat zij ons overkomt en verrast. Niemand trekt nog zichtbaar aan de touwtjes. Wij als dorp of gemeenschap (postmodernisme) hebben er ook weinig greep meer op. Toch kunnen we ons er niet aan onttrekken. Er is geen nis, schuilplaats of grot op de wereld waarin deze globalisering niet doordringt.
Dit proces van alledaagse globalisering verstoort de stabiele identiteit en het vertrouwen van zowel individuen als gemeenschappen. Een begrensde ruimte of lokaliteit, een plek waar ons fysieke, alledaagse bestaan zich afspeelt en waarin de traditionele beleving van afstand en nabijheid, van vertrouwd en vreemd een cruciale rol vervullen in ons identiteitsbesef, wordt verwisseld voor de snelheid en het ontruimtelijkte karakter van een tot in het oneindige producerende informatiecirculatie. In plaats van toegenomen vrijheid en rijkdom zien we nu chaos en onbepaaldheid. Van een integratie in de samenleving kan voor Mohammed uit Marokko en een orthodox gereformeerde postbode uit Hardenberg geen sprake meer zijn, omdat dé samenleving niet meer bestaat.
Wat hebben christenen in deze chaos nog te zoeken? Naar een prachtig woord van Aalders zijn en blijven christenen burgers van twee werelden. In onze concrete, aardse wereld dienen we ons licht te laten schijnen. Totdat de laatste dag komt en ons burgerschap in het Koninkrijk werkelijkheid wordt.