Wapenveld

De werkelijkheid herken je aan haar onwaarschijnlijkheid, zei Gerard Reve al.
Kijk, dat het mis kan lopen in de sociale wetenschappen met zo’n Diederik Stapel dat kunnen we begrijpen – ik bedoel, de sociale wetenschappen zaten toch al in dat verdachte hoekje van de wetenschap. Het wereldje van de meningen, ver van de fysische meetbaarheid en herhaalbaarheid – ieder resultaat dat een optelsom is van menselijk gedrag is eigenlijk bij voorbaat fraude, al verzamel je je data nog zo methodisch correct, en laat je er alle mathematisch correcte modellen op los: fraude was het toch al. Misschien werd het onderzoek eigenlijk alleen maar beter van wat fraude, in elk geval was het verschil lange tijd niet waarneembaar. Dus.
Maar nou las ik in de krant dat de neutrino’s harder gingen dan het licht. Schrok ik even van. Dat schildpadden harder gingen dan hazen, bruine bonen harder dan wittebrood, of AC/DC harder dan Mozart, ik wist het, maar neutrino’s harder dan het licht, ja, stond mijn wereld toch even op z’n kop. Dus ik belde even naar de wetenschap, ter geruststelling. Een heel aangename conversatie, en met die neutrino’s zou het wel goedkomen. Ja, stel je voor, zei ik, straks zal blijken dat die bliksemse aarde toch maar 6000 jaar oud is! Lachend legde ik de haak erop.
Lees ik het RD. Ik lees al jaren geen RD meer, om redenen die aanstonds duidelijk zullen worden, maar léés ik eens het RD, na jaren, wat lees ik dan onder het hoofdje Uitleg. Je bedenkt het niet, maar als gevolg van de mogelijkheid dat het gedrag van neutrino’s de standaardtheorie ondergraaft stelt de Prof. Mr. Dr. op g.g. (RA, i.o.): ‘mogelijk kunnen radioactieve deeltjes sneller vervallen dan tot op heden wordt aangenomen. Het gevolg kan zijn dat aardlagen veel jonger kunnen worden gedateerd (...).’ Zucht. De reformatorische jeugd kan gerust slapen, het RD legt het nog eens uit.
Gaan wij zo de strijd winnen en ten hemel in? Wat is de gedachte achter zo’n verkrampt, zielig stukje? Ben je teugen de wetenschap, goed, prima. Je kunt ook ontkennen dat Tokio bestaat, je hoeft er niet heen, kun je oud mee worden. Teugen de wetenschap, goed. Maar als het je dan geen laars interesseert, waarom zou je het strohalmpje aanwijzen waar je je aan vastklampt, dat de standaardtheorie vervangen wordt door een jonge-aarde theorie? Omdat je dan kunt bewijzen dat de Bijbel toch gelijk heeft? Mochten die neutrino’s nou toch weer in de pas gaan lopen, zijn we dan verloren?
We leven niet in twee werelden. De wereld van de sociale wetenschappen, de wereld van de taalkunde, van de fysica en de gelovigen, dat is één wereld. En als je stug wilt volhouden dat de aarde 6000 jaar oud is, dan heb je gewoon een probleem. Voor mij persoonlijk is dat een reëel probleem zoals het ook voor u een reële vraag zou moeten zijn of de neanderthalers ook in de hemel komen. Ik zit daarmee. Maar het demonstrandum is toch echt: heeft de wetenschap eigenlijk gelijk? Dat is ook het uitgangspunt van de wetenschap. Reve dan nog maar een keer: Een waarheid is iets wat noch bewezen noch weerlegd kan worden. Voor een feit geldt precies het tegendeel. 'God is mens geworden' is een waarheid, terwijl 'Napoleon werd verslagen bij Waterloo' een feit is.
Het christelijk geloof, lijkt me, zou wel eens iets meer uit kunnen gaan van de eigen kracht in plaats van de eigen zwakte – en dat is wat er mis is met dat stukkie in het RD.