Wapenveld

In de lokale supermarkt was ik pas op zoek naar blauwe muisjes. Ze waren er niet. Al drie weken niet geleverd. Ten einde raad kocht ik maar roze muisjes. Het kraambezoek probeerde ik op de mouw te spelden dat wij als ouders de genderkeuze niet voorbarig willen maken.

Nu is de vertraagde levering van blauwe muisjes in de Nederlandse supermarkten niet het enige probleem waar we in ons land mee kampen. Levertijden van bouwmaterialen lopen enorm op. In het Verenigd Koninkrijk was er een tekort aan brandstoffen en stonden lange rijen auto’s voor de tankstations. Beginnen de grote systemen waarop wij altijd vertrouwden te haperen? We hebben jaren gehoord dat we op te grote voet leven, maar eigenlijk merkten we er bar weinig van. Draagt deze aarde ons niet langer en moeten we nu echt ons leven gaan veranderen?

Hoe dit ook zij, de motivatie om uit onze stoel te komen is vaak ver te zoeken. Soms is er een schokervaring nodig om je te doen beseffen dat er iets mis is. Ik herinner me hoe mijn trek om vlees te consumeren een poosje totaal verdwenen was na het lezen van het boek van Jonathan Safran Foer over dieren eten. Koos van Noppen gebruikt in zijn vlammende pamflet Messentrekkers bij de Nachtwacht het beeld van het mes dat door een onverlaat in de Nachtwacht gestoken werd in 1975. Zo gaan wij met de schepping om. Zouden we niet eindelijk de knop moeten omzetten?

In deze Wapenveld vertelt Eefje de Gelder het verhaal van fairtrade. Fairtrade is erop gericht het welzijn van producenten in ontwikkelingslanden te verbeteren. Maar het is niet moeilijk om de goede intenties en schone beloftes ervan te problematiseren. Halverwege het stuk van De Gelder heb je het gevoel vast te lopen in de modder. Maar ze laat ons niet ontsnappen. Na een geleerde uiteenzetting legt zij haar eigen kaarten op tafel en spoort ons aan om toch maar die dure fairtrade bananen te kopen.   

En voor wie sceptisch blijft over de vraag of wij in ons eentje de uitputting van onze planeet nog kunnen keren, bestaat er nog een optie: niets doen. Maar dan wel niets doen als protest. Onze huisfilosoof Gert Jan van der Heiden exploreert deze houding aan de hand van de roman Bartleby, the Scrivener: A Story Of Wall Street. De hoofdpersoon is een klerk die in zijn kantoor op een dag besluit zijn werk neer te leggen. Hij stopt met meedoen; het systeem loopt vast.

Met deze twee stukken zijn in deze Wapenveld de activisten onder ons wel weer bediend. De rest van de artikelen bevat onthaasting. Dan kan ook niet anders in een nummer dat verschijnt juist op het moment waarop de kerk zich opmaakt om het mysterie van God die wordt geboren uit een vrouw te vieren. Of in de woorden van Hendrik Mosterd: God draagt graag de jas van het al te menselijke. Dit geheim brengt ons bij wat we in jaarserie over liturgische bewustwording religiositeit 1.0 en 2.0 hebben genoemd. Edward van ’t Slot maakt in dit nummer de balans op. We hebben proberen op te vangen wat liturgisch bewustzijn binnen én buiten de kerk vermag.

Theoloog Wilco de Vries stelt de vraag of protestanten iets hebben met de deugd. Deugdethiek en protestantisme lijken geen goede combinatie. Maar volgens Pieter Vos in zijn recente boek Longing for God ligt dit een slagje anders.

De kers op de taart is het interview met Bert de Leede. De Leede is alles wat je je voorstelt bij een protestants theoloog: geworteld in de traditie van de kerk, geraakt door de vragen van deze tijd en vol van verlangen naar vernieuwing en verdieping van het liturgische bewustzijn.