Wapenveld

In dit nummer pakken we in ons jaarthema ‘Dit kan echt niet meer!’ twee discussies op die al decennia muurvast zitten: abortus en euthanasie. Om verder te komen is heus meer nodig dan goede bedoelingen. Bijvoorbeeld een analyse van een conditie waar zowel voor- als tegenstanders in gevangen zitten.

Mirjam Kosten bijt de spits af met het abortusdebat. Voor- en tegenstanders van zwangerschapsafbreking wantrouwen elkaar: de andere partij wil steeds meer ruimte. Gaat het de pro-lifers om terugdraaien van abortus zoals recent in Amerika? En is het de pro-choicers niet te doen om een ruimere abortuspraktijk met nog minder regels? Beide partijen ervaren agressie en kunnen zich onderdrukt voelen. Zo komen we nooit verder.

Om het allemaal nog wat erger te maken deelt Kosten een observatie van de filosoof Zygmunt Bauman. Waar vroeger de sociale ruimte gestructureerd werd door een enigszins vaststaande orde, zorgt het verdwijnen ervan voor een legitimiteitscrisis. Wie zich beroept op vanzelfsprekendheden die er voor anderen niet zijn, is dan al snel een agressor. Weg is het beschaafde debat, angst en geweld kunnen welig tieren. Dat is geen aantrekkelijk perspectief en daarom gaat Kosten in haar bijdrage de onderste weg om toch tot een echte dialoog te komen.

Huisarts Antonette Smelt maakt een vergelijkbare analyse van de discussie over euthanasie. Ze gebruikt daarbij een methode die afkomstig is van de Franse filosoof Paul Ricoeur. Hierin speelt de analyse van de wereld waarbinnen euthanasie geaccepteerd is geraakt een belangrijke rol. De toename van de medische technologie heeft ervoor gezorgd dat wij euthanasie aanvaardbaar zijn gaan vinden. In het verlengde hiervan heeft de euthanasiepraktijk ervoor gezorgd dat wij bij het levenseinde onze eigen autonomie op de voorgrond stellen. Wij richten ons leven zelf in en tot het einde toe kiezen we daar de middelen bij die daarbij passen. Onze naaste, God of een beroep op een vaststaande orde komen op het tweede plan. Wie zou durven beweren dat christenen zich niet herkennen in het levensbesef dat samenhangt met de euthanasiepraktijk in ons land? Misschien kan dit inzicht helpen om in het morele beraad over euthanasie, waar Smelt voor pleit, ons eigen oordeel op te schorten en werkelijk nieuwsgierig te zijn naar de ander.

Nieuwsgierigheid en een open houding naar de samenleving – daar kun je maar beter vroeg mee beginnen. Dat blijkt in het interview met Gerdien Bertram-Troost, hoogleraar Onderwijs in levensbeschouwelijk en pedagogisch perspectief aan de VU. Ze inspireert christelijke en reformatorische scholen om tegelijk te werken aan verbinding met de christelijke traditie en ruimte te bieden voor exploratie van wat in de wereld leeft.

Classica Klazina Staat borduurt verder op bovenstaande thema’s in haar bijdrage over de kunst. Aan de hand van recente boeken over religie en kunst pleit ze ervoor, niet langer besmuikt te spreken over de  plek van God en van religie in de kunst. De tijd van de vanzelfsprekende aanwezigheid van een metafysisch ankerpunt is voorbij, maar dat betekent niet dat we moeten verwijlen in louter gevoel en impressie.

In het vorige nummer nodigden we u uit mee te doen aan een lezersonderzoek. Uiteraard vertellen we u in geuren en kleuren wat de resultaten daarvan zijn. Daarvoor zult u echter nog even geduld moeten betrachten tot het oktobernummer bij u in de bus valt. Heeft u de enquête ingevuld? Hartelijk dank! Was u het van plan maar kwam het er nog niet van en popelt u om ons feedback te geven? Geen nood –u kunt uw mening nog steeds kwijt, via de link die u kunt vinden op onze website: wapenveldonline.nl. Dan nemen we ook uw complimenten en kritiekpunten mee in het eindverslag!