Wapenveld

Het werk van de psycholoog Jung neemt in de academische psychologie nauwelijks meer een plaats van betekenis in [1]. De concepten die Jung ontwikkelde en het (droom)materiaal waarop hij zijn stellingen baseerde zijn onvoldoende strak gedefinieerd om er wetenschappelijk toetsbare hypotheses uit af te leiden. Desondanks blijven zijn denkbeelden mensen inspireren, zowel uit de kring van therapeuten als uit die van theologen.

David Richo schrijft nu een boek over de schaduw. De psychologie van Jung is sterk gericht op tegenstellingen en het overwinnen of integreren van die tegenstellingen in de menselijke geest. Er is het bewuste en het onbewuste. Er is het persoonlijk onbewuste en het collectief onbewuste. Er is de anima (het vrouwelijke aspect in ons) en de animus (het mannelijke aspect). Er is de persona (zoals we ons aan de wereld tonen) en de schaduw (datgene wat we liever niet laten zien). Tenslotte is er het ego, het bewuste ik, en het zelf, dat omschreven kan worden als de archetypische dieptelaag van de persoon. De werken van Jung gaan over de weg van de individuatie. Hoe komt een persoon tot zelfontdekking. Die weg is er één van het aanvaarden en overwinnen van tegenstellingen en de integratie van ogenschijnlijke tegenstrijdigheden in het innerlijk psychisch functioneren.

In de lijn van deze gedachten schrijft Richo nu zijn boek, waarin hij de stelling verdedigt dat het herkennen en erkennen van de schaduw een bron kan zijn van ongekende mogelijkheden. Onze schaduw, die aspecten, behoeften, neigingen, gedachten en gedragingen van onszelf die we liever niet onder ogen zien en waarvan we het bestaan het liefst zouden ontkennen, kunnen fungeren als een bron van rijke mogelijkheden, waaruit creativiteit en energie kan stromen.

In het boek van Rico wordt de lezer direct aangesproken. De stijl van schrijven beweegt zich tussen het geven van aanbevelingen die in de gebiedende wijs worden gesteld en het voorspiegelen van beloften die de lezer ten deel zullen vallen als hij/zij de suggesties van de schrijver opvolgt. De wijsheden van de auteur zijn zeker het overdenken waard en zijn aansporingen tot zelfreflectie verdienen serieuze aandacht. Het is de veelheid, de algemeenheid en de grootsheid van de pretenties die mij aarzelend maken bij het boek. Alle suggesties van de auteur serieus opvolgen en alle vragen overdenken, vergt meer dan een heel leven. Dat is veel gevraagd. Liever had ik gehad dat de schrijver de helft van de ruim 300 bladzijden had gevuld met casuïstiek van zijn cliënten, die een concrete illustratie zouden kunnen vormen bij zijn beweringen. Daarmee zou hij ook meer in de lijn van Jung gebleven zijn. Ook Jung dacht groots en aarzelde niet om in nogal brede en omvattende concepten te denken. Wat Jung echter wel altijd deed, was het inbrengen van gevalsbeschrijvingen om zijn beweringen te staven. Dat ontbreekt aan dit boek.